Werken is nuttig, je verdient er geld mee en je levert een bijdrage aan de maatschappij. Werken kan bovendien ook nog eens heel leuk zijn. Als je echt geniet van je werk kom je in flow. Daar zijn ingewikkelde definities van te geven, maar het betekent eigenlijk niet meer of minder dan dat je de tijd vergeet. Je kijkt op je horloge en denkt opeens: verrek, is het al zo laat? Dan pas besef je je hoe ingespannen en geconcentreerd je hebt gewerkt. Uit onderzoek van Csikszentmihaly, hij introduceerde het begrip flow, blijkt dat mensen vooral op die momenten plezier beleven aan hun werk. En even terzijde: opvallend aan het onderzoek was dat mensen op hun werk op meer momenten plezier beleven dan tijdens hun vakantie……
Boetseren
Je kunt meer van je werk genieten als je blijft ‘kneden’ aan je baan. Je doet niet alleen wat je volgens de voorschriften moet doen, je kijkt wat je er nog meer van kunt maken. Zodat het nog beter werkt of meer effect heeft. Neem het verschijnsel ‘plankzaken’ bij de politie. Teveel aangiften om in de toegemeten tijd af te handelen, dus de inbak puilt steeds meer uit. Dat motiveert niet. Tot een collega zegt, “Joh, dit is toch te gek! Laten we een grote happening organiseren waarop we in één dag al onze plankzaken in één klap wegwerken. We nodigen iedereen uit die ons wil en kan helpen en we bellen alle aangevers om te zeggen dat we hun aangifte hebben behandeld. De dag komt er en iedereen ervaart de flow. Heerlijk om op die manier te werken!”
Zuurpruim
Maar dan komt er een zuurpruim, die zijn er altijd wel, en die zegt: “ja…je kunt je plank wel leegruimen, maar daar heb je niks aan. Morgen loopt die plank weer vol en dan blijkt dat je niks bent opgeschoten. Het heeft alleen maar zin om een duurzame oplossing te vinden: alle zaken direct afhandelen!” Daar gaat je flow. Je denkt nog, hoe kan dat nou, dat dit niet zinvol was, want we hebben juist heel veel goed werk gedaan in veel minder tijd dan normaal…..
Wie heeft er nu gelijk? Deze vraag kun je natuurlijk zo beantwoorden: allebei. Ze maken alleen allebei een heel ander verhaal over wat er is gebeurd. De perspectieven zijn heel verschillend: zelf kijk je vanuit wat je nu hebt gedaan en hoe dat werkt, je criticaster heeft al een pasklare oplossing in gedachten, die volgens hem alleen nog maar ‘geïmplementeerd’ moet worden. Als hij nu ook nog de baas is, zul je snel je flow verliezen! Je blijft namelijk alleen in flow als je helemaal op kan gaan in het verhaal waar je in gelooft. In feite zoals een kind ook helemaal in een denkbeeldig spel kan opgaan. Als de baas dit verhaal ‘lek’ prikt, loopt bij medewerkers alle energie eruit. Ze verliezen hun flow en gaan de tijd uitzitten.
Ontdek het verhaal!
Ik ben de mening toegedaan dat de meeste veranderingen in werk door medewerkers zelf bedacht en georganiseerd kunnen worden. Niet primair omdat ze ‘de organisatie’ beter willen maken, al is het natuurlijk helemaal OK als dat het gevolg is. Het gaat medewerkers er vooral om dat ze hun eigen werk beter en mooier willen maken. Dat geeft namelijk veel meer flow. Hoe meer mensen samen hun werk zo oppakken, hoe meer ontwikkeling er ook komt in dat werk. Het is niet de taak van leidinggevenden om het verhaal achter deze ontwikkelingen ‘lek’ te prikken door hun eigen verhaal dominant te maken. Het is juist de kunst om te snappen wat het verhaal van medewerkers achter de flow is en dat verhaal te verbinden met de (ontwikkeling van de) organisatie.